Kruvasan nereli, diye sorsak belki de yüz kişiden 95’i “Fransız” cevabını verecektir. Bu cevap elbette anormal bir cevap değil zira Fransızların kahvaltısında olmazsa olmazdır, hatta çoğu zaman kahvenin yanında tek olandır. Peki kruvasan Fransız değil desek, hatta ve hatta kruvasanda Türk izleri var desek ne dersiniz?

“Kızılderililer de Türkmüş zaten!”, “Çin Seddi’ni adamlar bizden korkularından yaptılar!” gibi övünmelerimize (!) ya da dipsiz muhabbetlerimize yenisini eklemek için bir araç daha: Kruvasandaki Türk etkisi.

Başta tahmin ettiğiniz üzere maalesef ki “hilal” anlamına gelen gelen kruvasan (croissant) Fransız değil. Avusturyalı. Hatta Viyanalı. Biraz tarih bilenler belki de hikâyenin nereye doğru ilerlediğini görmeye başladılar bile.

Yıl: 1683

Yer: Viyana

Osmanlı ordusu, 300.000 askerle Viyana’yı Kara Mustafa’nın önderliğinde kuşatıyor. Bir gece, herkes uykudayken şehrin surlarını tünel kazarak geçmeyi planlıyorlar. Ancak herkes uykudayken, sabah kahvaltısına yetiştirmek için ekmek yapan fırınlar ve fırıncılar ayaktalar. Şehrin dışındaki bu hareketliliği fark eden fırıncılar, şehrin muhafızlarına haber ediyorlar ve hazırlıksız yakalanan Osmanlı askerleri geri püskürtülüyor.

Dönemin Avusturya arşidükü 1. Leopold, şehirlerini kurtaran fırıncılar için imtiyazlar sağlıyor. Bunlardan en önemlisi de fırıncıların bu kahramanlıklarını ölümsüzleştirmek için Almancada küçük boynuz anlamına gelen Hömchen’ler yani bildiğimiz kruvasanlar yaptırtıyor. Kruvasan yani hilal olması da o dönem “Hilal taktiği”yle savaşan ve bununla ün kazanan Osmanlı ordusundan gelmektedir. Dolayısıyla hala Viyana’da belli bir kuşağa ve politik görüşe sahip kişiler “Bir kruvasan yemek bir Türk yemektir” demektedir.

abii ki kruvasanın tarihi bu şehir efsanesinden daha eskilere dayanıyor. Marcel Derrien’in Fransız Patiserisinin Büyük Tarihi (La Grande Histoire de la pâtisserie-confiseri française) kitabında da belirttiğine göre Asurlular bazı ünlü mamullerini, bazı ekmeklerini hilal şeklinde üretiyorlarmış. Perslerde ise ölüler, hilal şeklinde yiyeceklerle de gömülüyorlarmış.

Marcel Derrien’a göre 3. Napoleon’un eşi Eugenie de Montijo 2. İmparatorluğun simgesi olarak kruvasan şeklinde ekmekler yaptırıyormuş. Ancak tabii ki o zamanki kruvasanla bugünkü kruvasan tamamen farklı şeyler, günümüzde kruvasan milföy (fransızca “mille-feuilles”: bin yaprak) hamurundan yapılmaktadır.

Bugün ise kruvasanın tarihi şekil değiştiriyor. Tatlı olarak bilinen kruvasan, artık sandviçin yerini almaya başladı bile. İçine konulan ince bir dilim peynir ve jambonla beraber kruvasan sandviçler Fransız fırınlarının ve pastanelerinin en çok satılan ürünleri arasında.

Kruvasanın tarihi ve üzerinde konuşulan mitler bitmiyor ve bitecek gibi de değil. Hatta bu tartışmalara Steven Spielberg de Terminal filmindeki bir sahneyle katkıda bulunmuştur. Catherine Zeta Jones’un canlandırdığı Amelia karakteri sürekli Tom Hanks’in karakterine “Kruvasanın tarihini biliyor musun?” diye sorar. Peki hangisi ?